Net als bij mensen zijn bij katten de nieren hele belangrijke organen. De nieren verwijderen afvalstoffen uit het bloed en zorgen voor de regulering van de vochtbalans. Nierproblemen kunnen grote gevolgen hebben voor de gezondheid van een kat. Vooral bij oudere katten en bij bepaalde raskatten is nierfalen een veelvoorkomende aandoening.
Wat is nierfalen?
Om te begrijpen wanneer de nieren falen is het belangrijk om eerst te weten wat ze doen als er geen problemen zijn. Net als de mens heeft de kat twee nieren. Deze boonvormige organen houden zich bezig met verschillende dingen in het lichaam. Ze zorgen ervoor dat de vochtbalans op peil blijft en werken daarnaast als een filter waardoor afvalstoffen uit het bloed worden gehaald. Samen met het water vormen deze afvalstoffen de urine die het lichaam verlaat bij het plassen. De nieren produceren ook belangrijke stoffen die invloed hebben op de bloeddruk en de aanmaak van rode bloedcellen.
Nieren bestaan uit miljoenen zogenaamde nefronen. Dit zijn de functionele onderdelen van de nieren die het bloed filteren. Niet al deze miljoenen nefronen zijn gelijktijdig aan het werk. Om door ouderdom of beschadiging uitgevallen nefronen te vervangen staan er een heleboel reserve nefronen klaar om het werk over te nemen. Pas als al deze reserve nefronen op zijn zal duidelijk worden dat de kat nierproblemen heeft. Eerdere symptomen van nierfalen zijn vaak wel aanwezig maar worden meestal niet opgemerkt door de eigenaar. Vaak zijn de nieren dan al voor meer dan driekwart niet meer functioneel en spreken we van chronisch nierfalen.
Chronisch of acuut nierfalen?
De twee belangrijkste nieraandoeningen onder katten zijn acuut nierfalen en chronisch nierfalen. Deze twee aandoeningen worden nogal eens met elkaar verward. Zoals hierboven al werd omschreven zul je vaak pas symptomen van nierfalen kunnen ontdekken bij je kat, wanneer de nieren al flink beschadigd zijn. Als de nieren zodanig beschadigd zijn kan dat niet meer herstellen, waardoor het dus chronisch nierfalen wordt, al kan het voor de eigenaar heel onverwachts en acuut lijken omdat de symptomen pas zo laat de kop op steken.
Bij acuut nierfalen zijn de nieren in korte tijd ernstig beschadigd waardoor de kat plotseling erg ziek wordt. Waar je bij een kat met chronisch nierfalen vaak ziet dat de vacht er slechter uit gaat zien en de kat afvalt, zie je dit bij acuut nierfalen doorgaans niet. Acuut nierfalen bij de kat kan komen doordat hij iets giftigs heeft gegeten, door een acute nierinfectie, een tumor of een verstopping van de blaas. In tegenstelling tot chronisch nierfalen kan de kat van acuut nierfalen volledig herstellen, mits je er op tijd bij bent.
Hoe herken je nierfalen bij je kat?
De symptomen van nierfalen zijn voor de eigenaar van de kat niet altijd even duidelijk, of worden verward met de gangbare ouderdomsklachten. Omdat het bij nierfalen belangrijk is om zo snel mogelijk in te grijpen om verdere beschadiging en gezondheidsproblemen te voorkomen is het belangrijk om contact op te nemen met de dierenarts wanneer je een of meer van de volgende symptomen herkent;
- Meer plassen (en meer drinken)
- Overgeven of een verminderde eetlust
- Afvallen
- Vreemd gedrag tijdens het eten zoals blazen of grommen
- Lusteloosheid
- Veel slapen
- Bleke slijmvliezen door bloedarmoede
- Verandering in gedrag zoals niet meer willen spelen of agressiviteit
- Een slechte, doffe vacht
- Een algehele slecht conditie
- Een slechte adem
Bij acuut nierfalen zie je de symptomen vaak direct omdat ze ineens optreden. Chronisch nierfalen is veel lastiger te ontdekken omdat de kat langzaam steeds zieker wordt. Daarom is de jaarlijkse gezondheidscheck bij de dierenarts zo belangrijk. Katten zijn namelijk meesters in het verbergen van gezondheidskwaaltjes. Helemaal wanneer je eigenaar bent van een oudere kat is het daarom van groot belang dat je gebruik maakt van de seniorencheck waarbij er extra aandacht wordt besteedt aan oudere dieren en de klachten en aandoeningen die met ouderdom gepaard gaan. Tijdens deze seniorencheck kan de dierenarts bij het vermoeden van nierproblemen een bloedtest afnemen waarmee nierfalen vroegtijdig opgemerkt kan worden. Hierbij wordt het SDMA gemeten. Hoewel verhoogde nierwaardes in het bloed pas zichtbaar worden als 70% van de nieren al verloren is, kun je een verhoogd SDMA gehalte al meten bij 25% en op die manier verdere schade aan de nieren voorkomen door behandeling in te zetten.
Waar wordt nierfalen door veroorzaakt?
Het achterhalen van de oorzaak van nierfalen, acuut of chronisch, is niet altijd mogelijk. Er zijn verschillende oorzaken die tot nierfalen kunnen leiden zoals; een aangeboren afwijking als polycystic kidney disease, nierstenen, infecties in de nieren en urinewegen, een trauma, verhoogde bloeddruk, een tumor, uitdroging, hartfalen, suikerziekte, een virusinfectie of een vergiftiging, bijvoorbeeld door het eten van lelies of ethyleenglycol of het gebruik van bepaalde medicatie. Zoals je ziet kunnen de oorzaken van nierfalen erg divers zijn
Hoe wordt de diagnose nierfalen gesteld?
Hoewel het lastig kan zijn om de oorzaak van nierfalen te achterhalen, is het eenvoudig om de diagnose nierfalen of nierproblemen te stellen. De dierenarts zal op basis van het verhaal van de eigenaar en het lichamelijk onderzoek al nierfalen vermoeden. Daarna zal de dierenarts een urine- en bloedonderzoek laten uitvoeren. Bij het urineonderzoek wordt er gekeken naar de aanwezigheid en de hoeveelheid eiwitten in de urine om zo te bepalen of de nieren nog wel goed filtreren en er wordt gekeken naar de waterigheid van de urine om te bepalen of de nieren de urine nog wel goed kunnen concentreren. Bij het bloedonderzoek ligt de focus op de nierwaardes om de diagnose nierfalen te kunnen stellen. Wanneer de nieren niet meer goed werken blijven de afvalstoffen ureum en creatinine achter in het lichaam, doordat het niet goed wordt uitgescheiden via de urine. Bij een kat met nierproblemen zullen zowel de ureum als de creatinine waarde in het bloed stijgen.
Hoe ziet de behandeling bij nierfalen eruit?
Wanneer een kat acuut nierfalen heeft is er nog een mogelijkheid om dit te herstellen door middel van tijdige en juiste behandeling. Bij chronisch nierfalen wordt er uiteraard ook behandeld, maar de nieren van de kat kunnen dan niet meer herstellen. De kat blijft dan voor de rest van zijn leven nierpatiënt. De behandeling is dan ook gericht op het bestrijden van de symptomen, zodat de kat comfortabel blijft, en op het verlengen van de levensverwachting.
Katten met nierproblemen moeten veel drinken om het vochtverlies weer te compenseren. Bij ernstige gevallen van nierfalen is de kat vaak uitgedroogd en zal hij tijdelijk aan het infuus moeten in de dierenkliniek, zodat zijn vochtgehalte weer op peil komt en de nieren goed doorgespoeld worden. Als de symptomen van nierfalen nog niet zo ernstig zijn mag de kat naar huis met medicatie en speciaal dieetvoer voor katten met nierfalen. Dit speciale dieetvoer is van betere kwaliteit en bevat minder eiwitten en fosfaat waardoor er minder afvalstoffen aangemaakt worden. Op dit nierdieet zal de kat zich snel een stuk beter gaan voelen. De juiste voeding voor een kat met nierfalen is essentieel voor zijn welzijn en gezondheid. De dierenarts kan je informeren over voeding en de juiste dieetvoeding verstrekken. Daarnaast is het belangrijk dat hij thuis altijd kan beschikken over vers drinkwater zodat hij voldoende vocht binnenkrijgt en de giftige afvalstoffen die door nierfalen in het lichaam zijn achtergebleven weer kwijt kan raken. De kat kan ook medicatie krijgen om symptomen zoals misselijkheid, een verhoogde bloeddruk of een slechte eetlust te verhelpen of verminderen.
Wat kun jij zelf doen om je kat met nierfalen te helpen?
Omdat het zo belangrijk is dat een kat met nierproblemen voldoende vocht binnenkrijgt kun je dit stimuleren door een waterfonteintje aan te schaffen zodat er altijd vers stromend water is, ook als jij er eventjes niet bent of het toch vergeet. Een andere manier om de vochtinname te bevorderen is door de kat natvoer te geven naast of in plaats van droge brokjes. Omdat katten vaak op latere leeftijd te maken krijgen met nierfalen en het lastig kan zijn om ze dan nog te laten wennen aan natvoer, kan het verstandig zijn om je kitten hier al van jongs af aan kennis mee te laten maken. Daarnaast is het belangrijk dat je regelmatig naar de dierenarts gaat voor controles van je kat met nierfalen zodat zijn toestand goed in de gaten kan worden gehouden. Blijf zelf ook extra alert op het gedrag en de gezondheid van je kat, zodat je tijdig aan de bel kunt trekken bij veranderingen.